Beynimizin ilginç bir çalışma mekanizması var. Etrafımızda gerekli gereksiz çok fazla hafızaya alınabilecek şey var. Beyin bunları belli bir öncelik sırasına koyarak hafızaya alıyor, çok önemli şeyleri hayatımız boyunca unutmazken önemsiz gündelik şeyleri bazen dakikalar içinde unutup gidiyoruz. Mesela öğrenci öss sonucunu öğrendiği anı unutmaz, anne/baba bir çocuğu olacağını öğrendiği anı unutmaz ya da -çok kötü, çok acı verici bir şey olsa da- sevdiğimiz birisini kaybettiğimizi öğrendiğimiz anda nerede olduğumuzu, haberi kimin verdiğini unutmayız, hep hatırlarız. Peki beyin bizim için neyin önemli neyin önemsiz olduğuna nasıl karar veriyor? Cevabı basit, duygularımıza bakıyor. Bazen duygularımız o kadar kuvvetli oluyor ki o anda yaşadıklarımız hayatımız boyunca aklımızda kalıyor. Misal Galatasaray’ın UEFA kupasını kazanması.. Bilmiyorum o maçı izleyip de şu anda düşündüğünde maçı nerede izlediğini, kimlerle izlediğini hatırlamayan var mıdır?
Bazen şarkılara notlar alıyoruz. Bu notlar çoğunlukla şarkılarla alakalı olmuyor ve aynı şekilde o notları almamıza sebep olan duygular da çoğunlukla o şarkılarla alakalı olmuyor. Kimi şarkılar bize geçmişten bir an’ı hatırlatıyor, kimileri hayatımızın belirli bir dönemini, kimileri de birilerini.. Bana çoğunlukla birincisi oluyor. Eğer bir şarkıyla alakalı hatırladığım bir şeyler varsa çoğunlukla o şarkıyı bir defasında dinlediğim yer-zamanla alakalı oluyor bunlar. İşin garip yanı neden o an’ı hatırladığımı bilmiyorum bile, sadece hatırlıyorum. Belki o şarkıyı o andan önce yirmi defa dinlemişim, belki yirmi defa daha dinleyeceğim ilerde ama niyeyse o şarkıyla alakalı o an sadece aklımda kalıyor. O an yaşadığım hangi duygunun o şarkıyı hep o anla hatırlamama sebep olduğunu çoğunlukla bilmiyorum bile. Sanki sabah uyandığında aklında kalan rüya gibi bir şey. Neden ne oldu da o rüyayı gördün, neden hatırlıyorsun belli değil.
Mesela size bir tanesini anlatayım. Bu şarkı beni lise yıllarımda okula giderken otobüsteki bir yolculuğuma götürüyor. Yolculuk dediysem zaten evden okul toplam 5 duraktı, en fazla 10 dakika sürerdi ama ben işte o yolculuğun bir anını çok iyi hatırlıyorum, sanki bir filmden alınmış bir kare gibi.. Otobüs çok kalabalık değildi, otobüsün sağ tarafındaki tekli koltuklarda ön taraflara yakın bir yerde oturuyordum ama en öndekinde değildim. Sabah saatleriydi, kasım gülek köprüsünü çıkıyordu otobüs, sakin bir gün olacak gibiydi ve o anda ben o şarkıyı dinliyordum. Böyle anlatınca duygusal bir şarkıymış gibi geldi di mi? Ama gayet de bangır bangır bir metal parçasıydı.1
Müzik arşivimdeki birçok şarkı ya beni bu örnekte olduğu gibi alıp geçmişteki bir ana götürüyor ya hayatımın bir dönemine götürüyor ya da bana birilerini hatırlatıyor. Şimdi sayacaklarımın hepsi birer şarkının bana anlattıkları işte.. Sabah erken saatlerde dalgalı bir günde sahilde yürüyorum..2 Orta okuldayken sınıfta bir teyp var, kaseti ona koyup tenefüste dinliyoruz..3 Bir spor salonunda çalıyor..4 Yaz okulunda matematik bölümündeki bir dersten çıkmışım başka bir bölümdeki dersime yürüyorum..5 Adana’ya uzun zaman sonra gelmişim, sabahın erken saatlerinde elimde bavul eve doğru yürüyorum..6 Stadyumda koşuyorum..7 Annemle eve dönüyoruz, arabada çalıyor..8 Arkadaşlarla birlikte akşam bağırarak söylüyoruz..9 Bir arkadaşımı söğütözündeki vatan bilgisayarın önünde bekliyorum..10 Evde walkmanden o kocaman televizyon kulaklıklarıyla dinliyorum..11 Adana’ya gidiyoruz henüz Ankara’dan çıkmamışız, arkadaş bu şarkıyı çalmamı istiyor..12 Kampüsün bir köşesinde bir bölümün biraz ilerisinde ormanda oturmuş bir sunumumu hazırlamaya çalışıyorum..13 Nehirin kenarında yürüyüş yapıyorum..14 Kampüste ormanın içinden yürüyerek derse gidiyorum..15 Hep dergi aldığım ufak bir büfenin önünden geçerken dinliyorum..16 Otobüsün içinde Ankara’ya girerken dinliyorum..17
Bu saydıklarımın hepsi belirli anlarla alakalı. Beni hayatımın bazı dönemlerine götüren şarkılar, albümler de oluyor. Ama bunlar çoğunlukla o şarkıyı/albümü ilk defa dinlediğim zamanları yansıtıyor. Bir de birilerini hatırlatan şarkılar var. Bunların sebebi de ya o birisiyle o şarkıyı bir yerde dinlemiş olmam ya da o birisinin o şarkıyı çok seviyor olması oluyor. Bazı şarkılarda da bu durum ortaya çıkıyor işte.
Bu şarkılara alınan notların sadece bende olmadığını biliyorum. Belki ben çok müzik dinliyorum diye bana çok oluyor ama sanırım herkese benzer şeyler oluyor. Eski bir şarkı çalıyor bir bakıyorsun karşındaki kocaman insan ağlamaya başlıyor. Niye diye soruyorsun, rahmetli babamın en sevdiği şarkıydı diyor. Veya yine eski bir şarkı çalıyor bir bakıyorsun karşındakinin yüzüne bir gülümseme bir mutluluk geliyor. Noldu diyorsun, biz bu şarkıyı lisedeyken dinlerdik diyor. Mutlu oluyor çünkü lisedeki mutlu zamanları aklına geliyor.
Sonuç olarak şarkılara alınan notlar hayatımızda sıkça yer alan bir şey. İstemsiz olarak oluyor. Bence beynimizin güzel fonksiyonlarından bir tanesi. Geçmişi şarkılarla hatırlamak çok güzel bence.
Görüşmek üzere…
merak edenleriniz için yazıda anlattığım şarkıların sırasıyla listesi:
(1) Rammstein – Du Hast (2) The Cardigans – Hanging Around (3) Eminem – Stan (4) Evanescence – Bring Me To Life (5) Aslı – Tüm Şehir Ağladı (6) Ozzy Osbourne – Mama, I’m Coming Home (7) Cem Adrian – Kayıp (8) Çilekeş – Siyah (9) Duman – Helal Olsun (10) Hayko Cepkin – Balık Olsaydım (11) Iron Maiden – Brave New World (12) Kanye West – Can’t Tell Me Nothing (13) Metallica – Creeping Death (14) Placebo – Battle For The Sun (15) Rammstein – Bückstabü (16) Teoman – Gemiler (17) Vega – Ankara
